Wat is perfectionisme?
Wie is perfect? Niemand, want dat kan niet. Mens zijn betekent direct imperfectie. In de volksmond ervaren wij perfectionisme als iemand die een hoge standaard heeft en deze naleeft. Dus als 100% perfectionisme niet bestaat, wat is perfectionisme dan wel?
Dat is een té hoge standaard naleven ten koste van jezelf.
Hoe herken je perfectionisme?
- De standaard ligt te hoog voor jezelf en voor je omgeving.
- Doorgaan met het perfect willen doen, ondanks alle consequenties die dit met zich meebrengt.
- Controle willen houden.
- Het jezelf kwalijk nemen als er iets fout gaat en het jezelf niet gemakkelijk vergeven.
Laten wij beginnen met een voetnoot. Zonder ‘doel of standaard’ presteren mensen niet of slecht. Dus een standaard is nodig om te presteren. Alleen, hoe ga jij hiermee om? Iemand die last heeft van perfectionisme heeft een standaard en gaat daarmee aan de haal.
Er is een gezonde manier van perfectionisme als er op een gezonde manier naar het beste resultaat wordt gestreefd. Een ongezonde manier van perfectionisme ontstaat als er continu wordt gestreefd naar perfectie. Dus doelen hebben en stellen is prima, je hebt alleen bij het behalen van je doelen je achter de oren te krabben als het ten koste gaat van je gezondheid.
Perfectionisme kan zich voordoen in verschillende contexten van je leven. Zo kan je last hebben van perfectionisme op het werk of juist alleen thuis, binnen de context van gezondheid of met betrekking tot sporten of ordenen. Daarnaast heb je specifieke gedragingen binnen deze verschillende contexten die kunnen voorkomen bij perfectionistisch gedrag.
Hoe ontstaat gedrag?
Wat je aan de buitenkant van iemand ziet is slechts gedrag. Dat wat je kunt zien en horen. Hoe ontstaat nu dit gedrag?
- De externe gebeurtenis: er gebeurt iets buiten jou dat je kunt zien, horen, ruiken voelen of proeven.
- Filters: de zintuiglijke prikkels gaan door je filters heen en worden gefilterd op basis van het weglaten, vervormen en generaliseren van de filterprincipes.
- Interne voorstelling: op basis van deze gefilterde zintuiglijke prikkels vorm je een interne voorstelling, dat is jouw interpretatie van de gebeurtenis. Dit noemen we ook wel gedachtenpatroon. De interne voorstelling kan bestaan uit beelden, geluiden, gevoelens, woorden, enz…
- Stemming: je stemming, je interne staat of ook wel je gevoel wordt beïnvloed door je interne voorstelling.
- Fysiologie: je lichaam(processen), zoals houding, spierspanning, hartslag, ademhaling, enz… Fysiologie, stemming en interne voorstelling zijn onderling afhankelijk van elkaar.
- Gedrag: vanuit je stemming wordt je gedrag aangestuurd. Met gedrag bedoelen we jouw verbale en non-verbale gedrag.
Perfectionistische gedachten
Zoals je hebt gelezen ontstaan onze gedachten in onze interne voorstelling (IV). Hier ontstaan verschillende gedachten.
- Steunende gedachten
- Niet steunende gedachten
- Neutrale gedachten
Gedachten zijn geen gevoelens en hebben wel effect op wat je voelt. Stel, je vraagt aan je collega om een vergadering te plannen en het is helaas niet gebeurd, dan kan je geïrriteerd raken.
Gedachten die je dan bijvoorbeeld hebt, zijn: ‘Bah, waarom laat zij dit voor mij liggen?’ En je hebt een gevoel van irritatie.
Door aan de slag te gaan met het onderzoeken van je gedachten, kan jij stappen maken om je perfectionisme realistisch te maken voor jezelf.
Perfectionistische gedragingen
Hoe herken je nu perfectionistisch gedrag? Nou, daar bestaat een hele waslijst van. Hieronder slechts een greep uit de vele kenmerken:
- Moeilijk besluiten nemen
- Zoeken naar bevestiging
- Lijstjes maken, lijstjes maken eh… lijstjes maken
- Uitstelgedrag
- Corrigeren van anderen
- Controleren van eigen werk
- Bang zijn om werk te delegeren
Perfectionistisch kan je een beetje zijn of heel erg. Heb je veel last van je eigen perfectionisme, ga hiermee aan de slag door te reflecteren op je eigen gedrag. Denk bijvoorbeeld wat vaker in termen van ‘willen’ (ik wil een goede moeder/partner/werknemer zijn) dan ‘moeten’ (ik moet een…). Gaan de dingen dan niet helemaal zoals je wilt, dan is dat veel minder erg. Kijk ook wat vaker naar wat er wél goed gaat en waar je trots op kan zijn. Dat geeft veel meer energie dan steeds de aandacht te richten op je imperfecties.
